Αύριο, Κυριακή, θα πραγματοποιηθεί μια εκδήλωση εις ανάμνηση της Μάχης των Αντριαλών στην τοπική Κοινότητα Κυπαρισσίου, του Δήμου Διρφύων Μεσσαπίων.
Ας πληροφορηθούμε όμως και τα γεγονότα που οδήγησαν στην εν θέματι Μάχη που ήταν μια ναυμαχία (Ευρίπου)που αγνοούν οι περισσότεροι..
Γράφει ο Νικόλας Καρατζάς - Ιστορικός - Αρχαιολόγος,Συγγραφέας, Aρθρογράφος
201 χρόνια από την άγνωστη Ναυμαχία/Πολιορκία (Ευρίπου ) στα Βρυσάκια και στη συνέχεια η Μάχη στα Αντριαλά (22-28 Ιουλίου 1823) στην Κεντρική Εύβοια όπου ο Πασάς Περκόφτσαλης κατέκαψε όλο το νησί..
Ο Γιουσούφ πάσα Περκόφτσαλης φτάνει τον Ιούνιο του 1823 στη Χαλκίδα με 5000 άνδρες και ενώνεται με τη φρουρά της πόλης. Έχοντας πλέον 12000 δύναμη στις αρχές Ιουλίου κατευθύνεται και στρατοπεδεύει στην πεδιάδα της Καστέλλας ανοιχτά των Ψαχνών.
Όταν αντιλήφθηκαν την κίνηση αυτή, ο γενικός αρχηγός της Εύβοιας Διαμαντής Νικολάου και οι λοιποί υπαρχηγοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τα Βρυσάκια όπου είχαν στρατοπεδεύσει και να κατευθυνθούν ο μέν Διαμαντής προς τον Άγιο και οι δε οπλαρχηγοί Σταύρος Βασιλείου, Αθανάσιος Χονδροβασιλείου και Ευαγγελινός Αργυροκαστρίτης με 300 άνδρες στην θέση Αντριαλά κοντά στον Παγώντα.
Οι Τούρκοι μετά την αναχώρηση των Ελλήνων πήγαν στα Βρυσάκια και στρατοπέδευσαν εκεί μεταφέροντας και 12 τηλεβόλα. Ο έπαρχος της Εύβοιας Ιωάννης Κωλέττης εκείνη την εποχή διέμενε στο Ξηροχώρι και για να βοηθήσει τον στρατό του Διαμαντή στέλνει βοήθεια από την θάλασσα. Στην έκκληση του Κωλέττη ανταποκρίνεται ο πλοίαρχος Ανδρέας Κοσμάς από το Τρίκερι, ο οποίος διορίζεται από τον Κωλέττη ναύαρχος και κατευθύνεται άμεσα προς την Λίμνη για να συγκεντρώσει κι αλλά πλοία.
Συνολικά, συγκέντρωσε στόλο από 17 μικρά και μεγάλα πλοία (μεταξύ αυτών και το μπρίκι της καπετάνισσας Δόμνας Βισβίζη, Καλομοίρα) ενώ σε ένα εκ των οποίων βρισκόταν και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Μετά από απόφαση έπλευσαν όλα τα πλοία προς τα Βρυσάκια και αμέσως με την άφιξη τους άρχισαν να χτυπούν με πυκνά πυρά τις θέσεις των Τούρκων και να κανονιοβολούν τα τηλεβόλα. Μετά την καταστροφή των τηλεβόλων οι Τούρκοι διαλύθηκαν και ενώ τα ελληνικά πλοία κατευθύνθηκαν προς τη Λίμνη, οι Τούρκοι πορεύτηκαν προς τα Αντριαλά.
Η μάχη αυτή που έγινε στην ομώνυμη τοποθεσία, Αντριαλά, βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κυπαρίσσι, Άκρες και Σταυρό, κράτησε έξι μέρες από τις 22- 27 Ιουλίου του 1823, μεταξύ 600 Ελλήνων υπό την καθοδήγηση των Λιάκου, Βασιλείου, Χοντροβασίλη και Αργυροκαστρίτη και 10.000 ή 17.000 Τούρκων του Γιουσούφ Πασά Περφόκτσιαλη, που ήταν εφοδιασμένοι με κανόνια. Η μάχη, κόστισε πολλές ζωές και στις δύο πλευρές. Μεταξύ των Τούρκων πεσόντων ήταν και ο Εβλιάς, που θεωρούταν από τούς ομοθρήσκούς του άτρωτος.
Παρόλο που οι πρώτες επιθέσεις αποκρούστηκαν χάρις στο πείσμα των Ελλήνων στρατιωτών, οι εσωτερικές διαμάχες, οι αντιζηλίες και οι προσωπικές έριδες πού ταλάνιζαν το Ελληνικό στρατόπεδο τις επόμενες ημέρες, συνετέλεσαν στη φθορά του ηθικού των Ευβοέων επαναστατών και την τελική διάλυση του στρατοπέδου και του Αγίου, που ήταν η αρχή του τέλους του Ευβοϊκού αγώνα και έτσι παρ’όλο το σθένος και τον παραδειγματικό αγώνα οι Έλληνες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να διαλυθούν.
Κάποιοι από αυτούς προσπάθησαν να καταλάβουν την περιοχή Δερβένι(κοντά στο χωριό Προκόπι) ώστε να αντισταθούν όμως δολοφόνηθηκαν από τους Τούρκους οι οποίοι χωρίς καμιά αντίσταση πια, ξεχύθηκαν εναντίον του άμαχου πληθυσμού των χωριών λεηλατώντας και καίγοντας ότι έβρισκαν στο πέρασμα τους από την επαρχία της Καρύστου έως του Ξηροχωρίου και της Χαλκίδας.
Στη μάχη των Αντριαλών για την οποία γράφει και ο ιστορικός Κουτσονίκας στην ιστορία του (σελ. 74) έλαβαν μέρος οι Ηπειρώτες τους οποίους είχε φέρει μαζί του Επίσκοπος Γρηγόριος Αργυροκαστρίτης, όπως ο Σταύρος Βασιλείου με τον αδερφό του Κώστα και τον γενναίον Αργυροκαστρίτη Λιάκον με τριακόσια παλικάρια,. Ο Λιάκος στη μάχη αυτή περικυκλώθηκε από τους εχθρούς «και ηρωικώτατα μαχόμενος, ως άλλος Λεωνίδας, εφονεύθη μεθ’ όλων των συντρόφων του, μεγίστην φθοράν προξενήσας εις τους εχθρούς».
Βιβλιογραφία:
Παπαστάμος, Γ., Το Χρονικό Μιας Μικρής Πολιτείας Κι Ενός Μεγάλου Ήρωα, 1990
Ιωάννου, Ν., Ευβοϊκά ήτοι Ιστορία, περιέχουσα τεσσάρων ετών πολέμους της νήσου Εύβοιας, Από του 1821-1825…διάρκειαν των πολέμων, υπό του Αρχιμανδρίτου και Ιεροκήρυκος των Κυκλάδων, Εκ της τυπογραφίας Ν. Βαρβαρέσου, Εν Ερμουπόλει 1857.
Κριεζής, Α., Γκιορνάλε δια την ανεξαρτησίαν του έθνους, Απομνημονεύματα αγωνιστών του 1821, Επιμελητής της εκδόσεως: Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης τόμος 8ος. Βιβλιοθήκη Γ. Τσουκαλάς, Αθήνα 1956.
Παπακωνσταντίνου, Λ. Η Ευβοϊκή Μεσσαπία – Χώρος, Κάτοικοι, Αγώνες, Πολιτισμός, Αθήνα 1972.
Μαυρομμάτης, Ι. Α., Ιστορία του Αγώνος της εν Ευβοία Επαναστάσεως του 1821, Αφοί Γ. Αθανασιάδου εν Χαλκίδι 1892.
Καδίτης, Γ., Η απελευθέρωση της Εύβοιας από τους Τούρκους και το ξανασκλάβωμά της από Έλληνες και ξένους τσιφλικάδες, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, Τοπικό Τμήμα Χαλκίδας, 2000.
Καδίτης, Γ., Ο Αγγελής Γωβιός και η επανάσταση του 21 στην Εύβοια, Αθήνα 1979.
Καλέμης, Α., Η Αποκάλυψη των φυσικών και ιστορικών θησαυρών της Εύβοιας: Με 800 φωτογραφίες και 70 χάρτες, Εκδόσεις Κίνητρο, Αθήνα 2000.
Καλέμης, Α., Αποστόλου Δ., Ο Αγγελής Γωβιός, Έκδοση Δήμου Ελυμνίων, Λίμνη 2003.
Καρατζάς, Ν., Μαντζώρου, Ι., Καραγκούνη, Ν., Τσίρης Α., Τουριστικός -Ιστορικός -Ενημερωτικός οδηγός – Δήμου Διρφύων Μεσσαπίων, Ψαχνά 2019.
Κουλόπουλος, Γ., Οι Ευβοείς ήρωες, Τύποις Ευρίπου, Ιούλιος 1930.
Τσαούσης, Ι., Ευβοϊκή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Α΄, Β΄, Γ΄, Εκδότης: Βασιλόπουλος, Αθήνα 1998.
Κουτσονίκας Λ., Γενικη ἱστορια της Ἑλληνικης Ἐπαναστασεως, τ. β΄, 1864.
